„Pametni“ lekovi su preuzeli vodeće mesto u lečenju raka pluća

Lečenje raka pluća je među vodećim oblastima u kojima se susreće brz razvoj. Profesor Osman Gökhan Demir, internista – onkolog iz bolnice Acıbadem Maslak Hospital, navodi da su inovacije u dijagnostici i načinima lečenja dočekane u svetu medicine sa velikim uzbuđenjem.

Dva važna pomaka se ističu u internističkom onkološkom lečenju bolesti. Prvi od njih uključuje otkrivanje razlika između genetskih struktura raka pluća. Navodeći da ovo čini mogućim da se ciljno lečenje tumora iskoristi kod raka pluća, Profesor Demir kaže: “Proteklih godina su otkrivene određene podgrupe kod raka pluća. Ispitivanja upućuju na to da su pametni lekovi delotvorniji od hemoterapije u lečenju pacijenata kod kojih su nađeni prekidi u genima EGFR, ALK i ROS.  U takvim slučajevima su peroralno dati pametni molekuli poželjniji od hemoterapije. Drugi momenat je činjenica da se sad proizvode druge i treće generacije pametnih lekova. To omogućava korišćenje druge i treće serije pametnih lekova kod raka pluća, za koji je dokazano da je otporan na ciljano lečenje lekovima prve serije. Mi smo vrlo uzbuđeni što u 25 do 30% svih slučajeva možemo koristiti ove lekove umesto hemoterapije”.

Prema ispitivanjima, stimulacija imunskog sistema osigurava uspešne rezultate u lečenju određenih skupova tumora, a rak pluća spada u te skupove. U tim slučajevima se takođe otkriva da li će biti moguće da se lečenjem postignu pozitivni rezultati. Vrednost PD-L1 molekula od preko 1% upućuje na to da će imunoterapija koja stimuliše imuni sistem biti korisna, posebno u poodmaklom stadijumu. Profesor Demir navodi da imunoterapija može biti delotvornija od hemoterapije kod pacijenta sa takvim vrednostima i kaže: “U stvarnosti je PD-L1 molekul bela zastava na površini tumorske ćelije, usmerena ka imunom sistemu sa porukom “Ja nisam neprijatelj”. U normalnim okolnostima, ćelije imunog sistema bi napadale ćelije raka. Ali kako ovi molekuli odaju poruku mira, ćelije imunog sistema se suzdržavaju od napada na ćelije raka. Ima pacijenata sa kasnim stadijumom metastatskog raka pluća sa potpunim odgovorom na imunoterapiju, a čije je lečenje trajalo dve ili tri godine.”

Imunoterapija se daje intravenski u periodima od dve do tri nedelje. Njena neželjena dejstva su toliko slaba da se ne mogu ni upoređivati sa hemoterapijom. Neželjena dejstva hemoterapije, kao što su mučnina, povraćanje i gubitak kose, ne javljaju se u imunoterapiji. Imunoterapija, koja ponekad može dovesti do slabosti i mekane stolice, u retkim slučajevima može pogoršati autoimune bolesti, kao što su poremećaji štitne žlezde. Uspeh ove metode, koja se može primenjivati sama, ili u kombinaciji sa hemoterapijom u lečenju raka pluća, je takođe dokazana u saopštenjima sa kongresa. Ispitivanja prikazana za vreme Kongresa raka pluća su pokazala da kad se primeni nakon hemoterapije u slučajevima lokalizovanog raka pluća koji nije metastazirao, imunoterapija značajno umanjuje pojavu recidiva, odnosno rizik od pogoršanja bolesti. Upotreba imunoterapije koja aktivira imuni sistem umesto hemoterapije kao adjuvantne terapije nakon hirurškog zahvata u ranom stadijumu raka pluća se takođe nalazi među najnovijim pomacima koji su izbili u prvi plan.

Profesor Demir ističe da takođe postoje vrlo važni pomaci u radiološkom aspektu lečenja i kaže sledeće: “U prošlosti se rak pluća koji je metastazirao odmah smatrao 4. stadijumom raka i lokalno lečenje je preskakano. Međutim, jedno interesantno ispitivanje je prikazano na 19. svetskoj konferenciji o raku pluća u Torontu, Kanada, u septembru 2018. Prema tom ispitivanju, kad je bolest oligometastatska, ili drugim rečima, postoji mali broj metastaza, primena radioterapije sa maksimalnom preciznošću na mali broj područja sa metastazama zajedno sa sistemskim lečenjem pruža značajnu prednost u kontroli maligne bolesti. Mi smo već radili ovaj postupak, čak i na osnovu nepotpunih dokaza, a sada imamo veoma važne naučne podatke koji to dokazuju.”

Pored pomaka u lečenju, postoje neke vrlo važne promene u dijagnostici raka pluća. Na primer, skrining tomografija pluća sa malim zračenjem je godinama bila rutinski postupak za ranu dijagnozu kod pušača u SAD-u i Kanadi. Profesor Osman Gökhan Demir kaže: “Drugi važan pomak u dijagnostici je tečna biopsija, što podrazumeva otkrivanje genetskog materijala koji su ćelije raka otpustile u krv i kontrolu prekida gena. Otkrivanje promena u tumorskoj DNK pomoću tečne biopsije krvi i shodno tome, promena leka, posebno je od koristi kad bolesnici koji koriste pametne lekove razviju rezistenciju na lek.”